Naukowcy z firm Intellia i Regeneron Pharmaceuticals opublikowali przełomowe wynik z pierwszej fazy badań terapii genetycznej prowadzonej w organizmach pacjentów.

U sześciorga pacjentów leczonych na rzadką chorobę genetyczną amyloidozę transtyretynową zastosowano terapię genetyczną przy wykorzystaniu metody CRISPR-Cas9. Wyłączono dzięki niej wadliwy gen, który produkował nieprawidłowo zbudowane białka, amyloidy. Ich odkładanie się w organizmie powoduje uszkodzenia serca i obwodowego układu nerwowego, prowadząc do śmierci w ciągu kilku lat. Obecnie leczona jest podawanymi co trzy tygodnie niezmiernie kosztownymi lekami, które tylko powstrzymują rozwój choroby, często bardzo zaawansowanej w momencie rozpoznania.

Terapia wykorzystująca mechanizm CRISPR polegała na dostarczeniu do wątroby, gdzie tworzone są amyloidy, czynników „terapeutycznych”, powodujących wyłączenie wadliwego genu. Do krwiobiegu pacjentów wprowadzano miliardy nanocząsteczek, do których przyłączone były te czynniki, czyli specjalne fragmenty mRNA i enzymy Cas9 – ich rolą były odnalezienie genu i przecięcie go. Cała szóstka pacjentów czuje się znacznie lepiej, ponieważ większość komórek, w których produkowane były amyloidy, przestała je tworzyć, w ich organizmach te wadliwe białka przestały się gromadzić.

Nie jest to pierwsza terapia genetyczna, w której wykorzystywany jest mechanizm CRISPR. Z sukcesem prowadzone były badania kliniczne nad dwoma chorobami krwi, anemią sierpowatą i beta talasemią, a także nad rzadką chorobą genetyczną, powodującą zmiany w gałkach ocznych i ślepotę. Jednak w tych badaniach albo zmieniano DNA w komórkach krwi pobranych od pacjentów i dopiero po modyfikacji wprowadzonych do organizmu, albo dostarczano czynniki CRISPR-Cas9 bezpośrednio gałki ocznej. Aktualna terapia jest pierwszą wykorzystującą mechanizm CRISPR, w której doszło do modyfikacji DNA w ciele pacjentów, ale odpowiednie czynniki wprowadzono do krwiobiegu i same znalazły odpowiednie do modyfikacji komórki w ciele.

Według badaczy prowadzących eksperymentalną terapią, jest ona dowodem na to, że można w ten sposób dostarczać CRISPR-Cas9 do różnych tkanek i narządów w ludzkim ciele, co otwiera drogę do leczenia różnych innych chorób związanych z amyloidami, a być może nawet Alzeimera – a w dalszej perspektywie mnóstwa innych chorób geneycznych. Naukowcy podkreślają oczywiście, że potrzebne są jeszcze kolejne fazy badań klinicznych, na większych grupach pacjentów, żeby sprawdzić możliwe skutki uboczne i długotrwałość pozytywnych zmian (teoretycznie powinny się utrzymywać już zawsze). Naukowcy, nie tylko biorący udział w opisywanych badaniach, są podekscytowani, bo, jak mówi profesor genetyki Eric Topol z Scripps Research Translational Institute, „CRISPR posuwa się znacznie szybciej, niż ktokolwiek przypuszczał”.